اسباب بازی های جنگی خوب یا بد ؟

تحقیقات نشان داده است که عدم توجه به نوع اسباب بازی های مناسب برای کودکان، پیامد های نامطلوبی را به همراه می آورد؛ چنانچه استفاده از اسباب بازی های نامطلوب...

متخصصان روانشناسی کودک معتقدند که اسباب بازی، ابزار کودکان برای راهنمایی احساسات است. به همین منظور درادامه سلسله مقالات ارزش های بازی کودکان به نقش اسباب بازی ها در تقویت قوه درک کودک و پرورش شخصیت وی می پردازیم

تحقیقات نشان داده است که عدم توجه به نوع اسباب بازی های مناسب برای کودکان، پیامد های نامطلوبی را به همراه می آورد؛ چنانچه استفاده از اسباب بازی های نامطلوب نظیر تفنگ، کارد، شلاق و وسایل جنگی باعث تقویت گرایش به خشونت و پرخاشگری در کودکان می شود.

کودکان در زندگی طبیعی دچار ناکامی هایی می شوند که منجر به ابراز خشونت در آنها می گردد. نشان دادن خشونت و تخلیه روانی کودک از راه های مناسب و مطلوب است؛ چنانچه کودک خود نیز با پرتاب اسباب بازی ها و یا شکستن آنها به تخلیه روانی خود کمک می کند. آنچه نامطلوب است، پروراندن حس خشونت و پرخاشگری از طریق وسایل بازی است. 

خطر بازی های رایانه ای که در آن کودک در نقش شخصیت پرخاشگر، دست به اعمال خشونت می زند، در تقویت پرخاشگری بسیار بیشتر است. این گونه بازی ها تاکیدی بر بی رحمی و شقاوت به شمار می روند که لازم است هرچه زودتر از انجام آن توسط کودک جلوگیری شود.

جهان امروز نیازمند تقویت حس صلح و دوستی است. در جهانی که سلاح های اتمی چنان افزایش یافته که می توانند همراه با لحظه ای بی خردی در چند ساعت بشر را نابود کنند، لازم است به کودکانمان رفتار دوستانه و رعایت حدود انسانی را بیاموزیم.

اگر کودک تمایل به خرید و انتخاب اسباب بازی های خشونت آمیز دارد، باید او را در جهت اسباب بازی های مناسب تر همراهی کرد. این یاد آوری باید از جنس راهنمایی باشد. در این زمینه نمی توان به کودک تحمیل عقیده کرد، اما تذکر و راهنمایی شما تاثیر پایداری دارد.

برای ممانعت از گرایش کودکان به بازی های جنگی چه باید کرد؟ ایده آل این است که پدر و مادر یکباره خرید هر نوع وسیله بازی خشونت آمیز را تحریم کنند. اما این کار به دلیل تبلیغات گسترده شرکت های بزرگ عملی نیست. لذا لازم است بین سرگرمی و اعمال خشونت برای بچه ها مرز قائل شد. لازم است ابعاد و وسعت خطر استفاده از این سلاح ها و بازی ها را برای کودک تشریح کنیم و راه های کسب هیجان و لذت بهتر را به کودک یاد دهیم و او را در تجربه این نوع هیجان ها همراهی کنیم.

به تبلیغات سوء توجه نکنید. بعضی از روانشناسان معتقدند که استفاده از اسباب بازی های جنگی و خطرناک و یا تجربه بازی های رایانه ای خشونت آمیز، چون تصور کشتن را تداعی می کنند، قادرند تنش ها و فشارهای روحی و روانی را کم کرده و احساس آرامش ایجاد کنند. لازم است بین بازی درمانی و اختلال در شخصیت کودک مرز قائل شد. به طورمثال، در شهر «هانوور» آلمان غربی، سه کودک با تیر و کمان سرخپوستان به سوی همبازی های خود تیراندازی کردند و از اینکه دوستانشان واقعاً زخمی می شدند به شادمانی می پرداختند و یا پسر دوازده ساله ای که به اتفاق دوستش بازی «دستبرد از بانک» را تمرین می کرد، به طور نمایشی یکی از مشتریان بانک را که یکی از همکلاسی های او بود، به گروگان گرفت و با چاقو او را تهدید به مرگ کرد و چون ماموران بانک - همبازی های دیگر او- نمی خواستند به او باج بدهند، پسر دوازده ساله گلوی همبازی اش، یعنی گلوی همان گروگان، را برید! این حادثه در آمریکا اتفاق افتاد که به خوبی نوع بازی ها و نقش پذیری کودکان را نمایش می داد. لازم است ما در مرزبندی بازی درمانی و بازی واقعی تفاوت قائل شویم.

در بازی درمانی سعی می شود، بازی با هدفمندی و در صورت نیل به نتیجه مثبت و به همراه کارشناس پیگیری شود. در کتاب «کودکانی آزاد و مستقل تربیت کنیم» چنین نوشته شده:

«اغلب در مدرسه، شاگردانم با یک تفنگ اسباب بازی که پر از آب است، مرا خیس کرده و فریاد می زنند: «دست ها بالا! تو دیگه کشته شدی!» بدین ترتیب آنها سمبل قدرت را از بین می برند و خود را از ترس ها آزاد می کنند. بعضی از روزها در مدرسه از صبح با تحکم بیشتری با بچه ها رفتار می کنم تا اثرات آن را در تفنگ بازی آنها ببینم. معمولاً در این روزها تلاش بیشتری برای از بین بردن من با تفنگ بازی صورت می دهند.» در بازی درمانی سعی می شود پرخاشگری و خشونت کودکان را درمان کنند.

چرا این اسباب بازی ها مفید نیستند؟ به دلیل اینکه کودک هنوز به مرحله ای از رشد فکری نرسیده که تفاوت بین واقعیت و خیال را تشخیص دهد.

بعضی وسایل زمینه و بستر مناسب برای ایجاد خطر هستند.

چگونه با کودک همراهی کنیم؟ سعی کنید همراه بازی کودکان، نقش های مثبت را تقویت کنید. از شخصیت های منفی فیلم ها به عنوان ضد قهرمان یاد کنید. به آنها یاد دهید با شمشیر، تفنگ و تیر و کمان هم می توان فعالیت های مثبت انجام داد و برای نجات بشر تلاش کرد. قهرمان مثبت فیلم ها و نمایش ها را معرفی و بزرگ کنید.

کاربرد مثبت سلاح که ایجاد امنیت و دفاع از دین و میهن است، گوشزد کنید. نقش پلیس در ایجاد و حفظ امنیت یکی از نقش های مثبت است که می تواند به کودک معرفی و شناسانده شود.

محمد رضا مطهری