عقده سیندرلا را نخستین بار کولت داولینگ توصیف نمود.^[۱]وی در کتابش این عقده یا نشانگان را ترس زنان از استقلال و تمایل ناخودآگاه برای مراقبت‌شدن توسط دیگران توصیف کرد. گفته می‌شود با بالغ‌تر شدن فرد، این عقده نمایان‌تر می‌شود.^[۲]

کولت داولینگ در سال ۱۹۸۹

نام این عقده از نام یک شخصیت داستانی به نام سیندرلابرگرفته شده‌است. در داستان سیندرلا، زنانگی به صورت داشتن صفاتی همچون زیبا بودن، برازندگی داشتن، مؤدب بودن، پشتیبان دیگران بودن، زحمتکش و مستقل بودن و مورد حسادت واقع شدن از سوی زنان جامعه خود توصیف شده‌است؛ و این‌ها در حالی است که شخصیت زن داستان هیچ‌گونه عامل‌بودنی از خود نداشته و قادر به تغییر وضعیت خود نیست و حتماً بایستی توسط یک نیروی بیرونی، معمولاً یک مرد (در این‌جا یک شاهزاده) نجات پیدا کند.

این پدیده یا نشانگان از آن‌جایی مهم می‌شود که مشاهده شده برخی زنان در روابط ناکارآمد باقی می‌مانند و توان خروج از رابطه را ندارند.^[۳]

برخی به مفهوم وابستگی بالغ‌گونه که از سوی رونالد فیربرنمطرح شد، اشاره می‌کنند تا عدم توافق فرهنگی بر سر مفهوم وابستگی در مقابل مفهوم ایدئال استقلال جدا از دیگران را به چالش بکشند.^[۴] نظریه کارول گیلیگان دربارهٔ داشتن شبکه ای از دوستان به عنوان یک هدف زن‌گرایانه (فمنیستی) به جای منتظر ماندن برای تنها یک مرد قهرمان برای نجات، به‌گونه‌ای، از گرایش عقده سیندرلا به تعریف «خود» در یک رابطه خانوادگی/شریکی، دفاع می‌کند.^[۵]

در سال ۱۹۵۵، اصطلاح عقده سیندرلا توسط نویسنده انگلیسی، آگاتا کریستی در داستان کارآگاهی «قتل در خواب‌گاه دانشجویی» مورد بهره‌برداری قرار گرفت. کالین مَک‌ناب، یک دانشجوی روانشناسی، عقده یا سندروم یا نشانگان سیندرلا را به همراه فرد دیگری به نام سلیا آستین به‌طور رسمی تعریف کرده و در سال ۱۹۶۰ آسبِرت سیتوِل، کمدی عقده سیندرلا رامنتشر کرده‌است.

در فیلم توتسی، تری گار در انتهای فیلم و در جریان جداییش از داستین هافمن می‌گوید: «من دارم عقده سیندرلا را مطالعه می‌کنم. من می‌دانم که مسئولیت ارگاسم خودم را بر عهده دارم! بریم مهم نیست؛ تنها دوست ندارم به من دروغ گفته شود!»

در مجموعه تلویزیونی تیم پلیس! قسمت ۴ «انتقام‌جویی و پشیمانی»، جویس برادِرز از یک کفاش به نام جانی دربارهٔ نحوه درمان عقده سیندرلا مشاوره می‌گیرد: «به آنها بگو که با احساسات ناخودآگاه خود در تعامل باشند و در روند رشد با شریک زندگی خود سهیم شوند»

همچنین در مجموعه تلویزیونی " آموزش جنسی " که از شبکه نتفلیکس پخش شد، به عقده سیندرلا اشاره شده‌است.